Gjykata e Lartë ka bllokuar një kërkesë nga një ish-shef i shtabit të ushtrisë irakiene, gjenerali Abdul Wahed Shannan Al Rabbat, për të kryer një ndjekje penale private kundër Toni Bler gjatë Luftës së Irakut të vitit 2003, një “krim agresioni” që mund të ketë marrë një milion jetë. Publiku i intervistuar nga Sputnik ka reaguar negativisht ndaj lajmit.
Britania e Madhe ishte një anëtare kryesore e koalicionit të udhëhequr nga Shtetet e Bashkuara që pushtuan Irakun me pretekstin se Saddam Husseini zotëronte armë të shkatërrimit në masë dhe kishte lidhje me grupe dhe sulme terroriste.
Megjithatë, tani duket se askush nuk do të përballet me gjyqin për rolin e tyre në planifikimin dhe ekzekutimin e konfliktit – pas disa muajsh spekullimesh dhe grindjesh ligjore, Gjykatësi Thomas i Cwmgiedd dhe Gjykatësi Ouseley hodhën poshtë kërkesën e ish-gjeneralit, duke thënë se nuk kishte asnjë perspektivë të fitimit të rastit.
“Bush dhe Bler filluan luftën, dhe ata thanë që Iraku kishte armë të shkatërrimit në masë, pastaj ata zbuluan se Iraku nuk kishte asgjë. Bler ka kërkuar falje për këtë, por kjo nuk është e pranueshme – shumë njerëz vdiqën dhe humbën familjet e tyre.
Nëse kjo do të kishte ndodhur në vendet perëndimore, do të ishte një gjë e madhe, por për Irakun nuk interesohet askush. Bler duhet të gjykohet”, tha dikush nga publiku për Sputnik.
“Kjo është mbrojtje e elitave dhe e reputacionit të tyre, jo e njerëzit të thjeshtë. Lufta ka qenë e tmerrshme. Është shqetësuese që njerëz në pozita kaq të larta e bënë këtë”, tha një tjetër.
Gjenerali, i cili banon në Muskat, Oman dhe nuk posedon pasaportë për ta lejuar atë të udhëtojë në Britaninë e Madhe, dëshironte që Bler dhe dy ministra të tjerë kryesorë në atë kohë – Jack Straw, sekretar i jashtëm i atëhershëm dhe Lord Goldsmith, prokuror i Përgjithshëm, të ndiqeshin penalisht.
Avokatët e tij i kërkuan Gjykatës së Lartë të Londrës që të kërkonte një shqyrtim gjyqësor në një përpjekje për ta bërë Gjykatën e Lartë, gjykata më e lartë e Britanisë së Madhe, të përmbyste një vendim të Dhomës së Lordëve të vitin 2006 se nuk ekzistonte një krim i tillë si krimi i agresionit nën Ligjin e Anglisë dhe Uellsit.
Chris Nineham, një zëdhënës i Stop Luftës, thotë se vendimi padyshim do të jetë i diskutueshëm.
“Njerëzit do të jenë cinikë, ka pasur një sërë përpjekjesh për të ndjekur penalisht Blerin, të cilat janë bllokuar. Ai mban përgjegjësi masive për këtë. Ai ishte arkitekti dhe motivuesi kryesor. Ai ishte i izoluar në establishmentin e kohës – ndërsa në SHBA i gjithë establishmenti ishte në bord, në Britani të Madhe shumë njerëz ishin të shqetësuar, por ai e kaloi atë dhe arriti të gënjente qeverinë, parlamentin dhe publikun për ta bërë këtë.
Gjithsesi, edhe ata që kishin dyshime nuk flisnin – kështu që unë do të thoja që të gjitha institucionet politike, ushtarake dhe të inteligjencës në Mbretërinë e Bashkuar, përveç deputetëve që votuan kundër luftës, mbajnë përgjegjësi”, tha Nineham për Sputnik.
Nineham shtoi se vendimi nuk mund të jetë fjala e fundit për fajësinë e Blerit për krimet e luftës – ai beson se gjykatat e Mbretërisë së Bashkuar janë shumë politike dhe ndikohen lehtë nga politika e ditës.
“Ka një luhatje në Britaninë e Madhe për politikën e jashtme, dhe në të ardhmen ata që janë përgjegjës për Irakun mund të përballen me ndjekje penale”.
Në rastin – “R v Jones” – i cili gjithashtu kishte të bënte me Luftën në Irak, Lordët zbuluan se ndonëse kishte një krim të agresionit sipas të drejtës ndërkombëtare, nuk kishte një krim të tillë sipas ligjit anglez.
Ky qëndrim është shkelur gjithsesi në mënyrë të dukshme nga vetë Goldsmith para luftës – në një memo mbi ligjshmërinë e konfliktit të shkruar dy javë para pushtimit, Goldsmith pranon se luftërat e agresionit ishin një krim “sipas të drejtës zakonore ndërkombëtare” e cila “automatikisht” është pjesë e ligjit vendas në çdo vend të botës.
“Pra, të nisësh një luftë agresioni, nuk është vetëm një krim ndërkombëtar. Është krimi më i lartë ndërkombëtar që ndryshon nga krimet e tjera të luftës vetëm pasi përmban brenda vetes të keqen e akumuluar të së tërës”, gjykuan gjyqet e Nurembergut.
Rrëfimi famëkeq i Downing Street, një regjistrim i një takimi në korrik 2002, tregoi se Bler dhe të tjerë e dinin se vendimi për të pushtuar Irakun ishte marrë shumë kohë përpara se të përcaktohej justifikimi i tij.
Në të, Sir Richard Dearlove, atëherë drejtor i MI6, i tha Bler dhe të tjerëve se në Uashington “veprimi ushtarak tani shihej si i pashmangshëm”.
“Bush [dëshiron] ta heqë Sadamin përmes veprimeve ushtarake të justifikuara nga bashkimi i terrorizmit dhe armëve të shkatërrimit në masë, por inteligjenca dhe faktet janë të fiksuara rreth politikës”, tha ai.
Straw shtoi se rasti për luftë ishte “delikat”.
“Sadami nuk po i kërcënon fqinjët e tij, dhe aftësia e tij për armë të shkatërrimit në masë është më e vogël se ajo e Libisë, Koresë së Veriut apo Iranit. Ne duhet të hartojmë një plan për një ultimatum ndaj Sadamit për të lejuar përsëri brenda inspektorët e armëve të OKB-së. Kjo gjithashtu do të ndihmonte në justifikimin ligjor për përdorimin e forcës”, tha sekretari i atëhershëm.
Ndërsa ekipi ligjor u përpoq të kundërshtonte se rasti i Jones u vendos gabimisht dhe se Gjenerali Al-Rabbat duhet të lejohej që të rishikonte çështjen para Gjykatës Supreme, Gjykata e Lartë vendosi se nuk kishte asnjë perspektivë për atë gjykatë që të konstatonte se vendimi është i gabuar, ose se arsyetimi që e mbështeti atë nuk është më i zbatueshëm.
Për më tepër, Gjykata Magjistrative e Westminsterit refuzoi të lëshonte fletëthirrje në nëntor 2016 për të akuzuarit, me arsyetimin se ish-ministrat kishin imunitet ndaj veprimeve ligjore. Në çdo rast, Prokurori i Përgjithshëm aktual Jeremy Wright e bëri të qartë se ai do e refuzonte dhënien e pëlqimit.
Wright ndërhyri drejtpërdrejt në këtë çështje, me ekipin e tij ligjor që i kërkoi gjykatësit Thomas dhe gjykatësit Ouseley të bllokonin sfidën ligjore për arsye se ishte “e pashpresë” dhe e padiskutueshme.
Michael Mansfield që përfaqëson Gjeneralin Al Rabbat, kishte argumentuar se grupi hetimor Chilcot, i cili ka hetuar pushtimin justifikonte ndjekjen e Blerit dhe të tjerëve.
Mansfield tha se gjetjet kryesore ishin të përfshira në një paragraf të hershëm në raportin e 12 vëllimeve dhe, mund të përmblidheshin në përfundimin se Huseini nuk përbënte një kërcënim urgjent për interesat e Mbretërisë së Bashkuar, se alternativat paqësore nuk kishin shteruar, se inteligjenca e lidhur me armët e shkatërrimit në masë ishte paraqitur me “siguri të pajustifikuar” dhe se lufta nuk ishte e nevojshme.
Ai gjithashtu argumentoi se krimi ndërkombëtar i kryerjes së luftërave të agresionit ishte pranuar nga Prokurori i Përgjithshëm i atëhershëm i Mbretërisë së Bashkuar, Sir Hartley Shawcross në vitet 1940, në kohën e gjykimit të Nurembergut të krimeve të luftës naziste.
Ai pretendoi se, meqë bashkësia ndërkombëtare i konsideronte përgjegjësit për Luftën e Dytë Botërore si përgjegjës për agresion në këto gjykime, ishte detyrë e gjykatave të Mbretërisë së Bashkuar që të ndiqnin këtë shembull në lidhje me luftën në Irak.
Pavarësisht nga dështimi i ndjekjes penale, disa burime sugjerojnë se lufta ishte padyshim një krim lufte – sipas një hetimi të hollësishëm të kryer nga një komision i pavarur i krijuar nga qeveria e Hollandës, pushtimi ishte një shkelje e qartë e së drejtës ndërkombëtare.
Komisioni gjeti që rezoluta 1441 e OKB-së “nuk mund të interpretohej në mënyrë të arsyeshme” si të kishte autorizuar shtetet anëtare të përdorin forcën ushtarake për të detyruar Irakun që të pajtohej me rezolutat e Këshillit të Sigurimit.
